My opebrief aan Zelda uit Adelaide, Australië.
Zelda, dankie vir jou openhartige skrywe. En nugtere poging tot objektiwiteit. Dit is hoe ek jou ken.Ek sal jou altyd
onthou as die persoon wat my gesin aan Madiba voorgestel het en die
voorreg daarvan. Jy weet ek sing nog Nkosi Sikelel iAfrika en staan
steeds op as dit speel en het geen behoefte om dit te vervang met Die
Stem nie. Ek voel steeds aan jou die lewenskragtige optimisme waarvan ek
en jy in die vroeë 90's saam deel was. Toe nasiebou vir ons nog
wesenlik was. Toe dit nog gelyk het of wedersydse opofferings 'n wen-wen
situasie kon oplewer vir die mooiste land met die mooiste mense onder
die son. Toe die oorgangsregering 'n goeie kompromie was en ons Madiba
gesalueer het vir die belangrike weerligafleier wat hy was toe dit so
nodig was. Toe die kim voluit geglinster het, dragtig aan hoop en drome
vir elke Suid Afrikaner.
Hoekom is ons so bekend met hierdie
liberale kumbaja? Omdat dit so oud is. En omdat dit al so deeglik
getoets is. Ons sou een mensdom word, met een taal, een vlag, een
volkslied, een strewe en 'n taxi vol welwillende intensies. Intussen het
daar twee dekades se water die see ingeloop en elkeen, wit en swart,
mag die nasiebouprojek opweeg teenoor sy of haar aanvanklike kompromië
en ideale en self besluit of dit alles die pot sous werd was. Terloops,
die multikulturele nasieboutoets word tans wereldwyd heroorweeg, omdat
die waansin daarvan in retrospek duideliker is en omdat die waan daarvan
uiteindelik begin sweer het. Oor hierdie tipe nasiebou word vandag
oraloor herbesin.
Ek kan
jou nie méér behoudend maak as wat jou persoonlikheid toelaat nie. Maar
jy kan my nie meer vul met die grootoog-optimisme van ouds nie. Jy noem
in jou ope brief drie "white-hyped" moorde asof iemand gereken het
wittes kan nie moor nie. Maar 'n paar geisoleerde, huishoudelike
gevalle maak ongelukkig nie die disproporsionele epidemie uit wat my tot
aktivisme dryf nie. Die WVK se moordstatistieke wys dat dit wat ons
Suid Afrikaners vir ons destydse JA-stem gekry het, daardie ou "misdaad
teen die mensdom" soos 'n vervloeë era uit Eden laat lyk. Die 7 000
swart vermoordes in dié tyd (1948 tot 1989!) laat vandag klink na die
paradys. Toe volg die 14 000 swart-op-swart moorde ná die ANC ontban is
(1990-1994) en vandaar die totale ineenstorting van lewensrespek - en
dit op president Nelson Mandela se skof! Dit alles wys my daarop dat my
en jou verwagtinge vir "volwassenes" hemelsbreed verskil. Joune is die
linkse "ag shame" benadering. Myne die "genoeg is genoeg" afleiding.
Êrens tussenin lê daar te veel pap en tyd en bloed op die grond om te
maak of die nasiebouprojek geslaagd was of ooit sal wees. Die klassieke
linkse moes die wêreld iets kom leer van 'n nuwe menslikheid maar al wat
julle ons vandag bied is 'n string voorskrifte van wat die kunste mag
en nie mag nie, wat kulture moet en nie moet nie en waar presies die
morele en politieke hoëgrond is wat ons dommes so ontwyk. Julle het
alles geword waarteen ons gestaan het - oukerkse propagandiste,
knersende sensuurrade, met daardie slinkse patologie van
uitverkorenheid. Wel, ons is ook nie júlle Boetman nie, Zelda. Elsabe.
Leon. Piet. Max.
Meeste van jou ope brief, alhoewel goed bedoel, is
hieroor oor my kop: ek is nie dieselfde tipe Afrikaner wat jy is nie. Sê
maar, as jy wil, ek het al weer afgestig. Ek is die tipe Afrikaner wat
'n Afrikaner eerste is, en 'n Suid Afrikaner tweede. Daar is nog sulkes
en ons word al hoe meer. Ons voel ons toenemend uitgesluit by die Suid
Afrikaner-definisie. Jy sal verlig wees om te weet ons betaal nog
belasting om julle gemors te subsidieer en daag darem nog op vir
Springbokrugbywedstryde. Verder is Suid Afrikaners vir ons daardie nasie
met die grootste geneigdheid om sy kinders te vermoor en sy dogters te
verkrag, daardie nasie die minste gekwalifiseer om te presteer op enige
prestasieindeks, daardie nasie wat met 'n vet glimlag sy moedertaal
oorboord gooi, die nasie wat verkiesing na verkiesing die mees onbehepte
administrasie aan bewind hou, daardie nasie wat net nie lekker gebou
wil word nie. Mens fabriseer so min 'n nasie as wat mens nasietrots bou
deur die volkslied herhaaldelik oor die radio te speel.
Ek staan
vir ons laaste alternatief voor algehele uitwissing. Daar waar mens
verskillende volke wil respekteer deur hulle langs mekaar te 'maak'
staan en goeie bure te 'maak' bloot omdat hulle so graag daar wil wees.
Ek wil so graag daar wees as dit gebeur.
Maar, helaas, om een klein
minderheid kultureel te marginaliseer, haar geskiedenis te herskyf, haar
taal te vervang, daardie taal se hoërfunksies te verwoes deur al haar
tersiêre inrigtings te kaap, haar erfenis te minag, haar mense teikens
te maak van haatspraakliedere soos Umshini Wami of Kill The Boer en haar
kinders buite die arbeidsmark te hou op grond van hul velkleur, is nie
my ideale koor vir jou Nasieboulied nie. En totdat daar so 'n lied is,
sing ek met 'n bors wat bolstaan, Die Stem.
Steve